کتاب فیزیک پرتو درمانی خان 2020 دکتر کیوان جباری آثار سبحان

توضیحات

پرتودرمانی در حال حاضر یکی از روش­های مهم درمان سرطان می­باشد و تکنولوژی مربوط به این رشته به صورت روزافزون در حال گسترش است. کتاب فیزیک پرتودرمانی خان در سراسر دنیا به عنوان یکی از منابع اصلی پرتودرمانی مطرح می­باشد. کتاب حاضر ترجمه جدیدترین ویرایش این کتاب در سال 2020 است. در ترجمه کتاب تعداد زیادی از اصطلاحات، به ویژه در بخش سوم کتاب (پرتودرمانی مدرن)، برای اولین بار صورت می­گیرد و به این دلیل تلاش شده است تا حد امکان از زیرنویس­های زبان اصلی به منظور فهم و آشنایی با اصطلاحات استفاده گردد. در طول مطالعه کتاب فیزیک پرتودرمانی خان 2020 باید به این نکته دقت شود که در برخی از بخش­های کتاب خان چندین مقاله در چند جمله خلاصه شده و فهم این بخش­ها بدون مدرس و یا مراجعه به منابع مربوط، مشکل می­باشد.

فیزیک پزشکی و شاخه پرتودرمانی در ایران نیز با ورود دستگاه­ها و تکنولوژی جدید در حال تحول چشم­گیر می­باشد. امید است که کتاب حاضر گامی در راستای یادگیری و بالا بردن کیفیت آموزش و درمان در پرتودرمانی کشور باشد.نظر به استقبال بسیار خوبی که از ترجمه ویرایش پیشین این کتاب (ویرایش پنجم، 2014) توسط مخاطبان مختلف از رشته های تحصیلی متفاوت صورت گرفت و سبب شد که آن کتاب در شش نوبت به چاپ برسد و موفق به کسب جایزه کتاب سال از بیست و دومین جشنواره کتاب سال دانشجویی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی در سال 1394 گردد، تصمیم بر آن شد که این ویرایش جدید (ویرایش ششم، 2020) نیز توسط همان تیم ترجمه و ویرایش گردد تا در اختیار مخاطبان قرار گیرد. خاطر نشان می­گردد که در این ویرایش جدید تمامی فصل ­ها، نسبت به ویرایش پیشین کم ­وبیش تغییراتی داشته­ اند و فصل 28 نیز به عنوان یک فصل جدید اضافه شده است.

دکتر کیوان جباری

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

دکتر نیما رستم­ پور

دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

کتاب فیزیک پرتو درمانی خان 2020 دکتر کیوان جباری آثار سبحان

نام نویسنده :فیض ام خان

نام مترجم :دکتر كيوان جباري، دکتر نیما رستمی پور، دکتر محمدباقر توكلي، دکتر تینوش الماسی، دکتر ندا برادران محسنیان، دکتر فاخره پاشائی، دکتر معصومه رستمی پور، دکتر زینب صالحی نیا، دکتر ایرج عابدی،

كتاب چاپ 2014برگزيده بيست و دومين دوره

جشنواره  كتاب سال دانشجويي

 

فهرست مطالب

 

بخش اول: فيزيك پايه

• فصل 1: ساختمان مواد

1-1. اتم

1-2. هسته

1-3. یکاهاى جرم اتمى و انرژى

1-4. توزيع الکترون­ های مداری

1-5. سطوح انرژى اتمی

1-6. نيروهاى هسته ‏اى

1-7. سطوح انرژى هسته‏ اى

1-8. ذرات اولیه (بنیادی)

1-9. تابش ذره ­ای

1-10. تابش الکترومغناطیس

 

• فصل 2: تبدیلات هسته‌ای 

2-1. پرتوزایی

2-2. ثابت واپاشی

2-3. فعالیت

2-4. نیمه­ عمر و عمر میانگین

2-5. سری­ های پرتوزا

2-6. تعادل پرتوزا

2-7. انواع واپاشی­ های پرتوزا

2-8. واکنش های هسته ­ای.

2-9. فعال کردن هسته ­ها

2-10. راکتورهای هسته ­ای.

 

• فصل 3: تولید پرتوهای 

3-1. لامپ پرتو x

3-2. مدار اصلی پرتو x

3-3. یکسوسازی ولتاژ

3-4. ژنراتورهای پرتو x با خروجی بالا

3-5. فیزیک تولید پرتو x

3-6. طیف انرژی پرتو x

3-7. ویژگی­های عملکردی

 

• فصل 4: ژنراتورهاى تابشی کلينيكى 

4-1. سيستم­ هاى كيلوولتاژ

4-2. ژنراتور واندوگراف

4-3. شتاب ‏دهنده خطى

4-4. بتاترون

4-5. ميكروترون

4-6. سيكلوترون

4-7. دستگاه­ هاى استفاده ­کننده از راديونوكلیيدها

4-8. پرتوهای ذره­ای سنگين

 

• فصل 5: برهم‌كنش تابش‌های يونيزان 

5-1. يونيزاسيون

5-2. توصيف پرتو فوتون

5-3. تضعيف پرتو فوتون

5-4. ضرايب

5-5. برهم­ كنش فوتون ها با ماده

5-6. پراكندگى همدوس

5-7. اثر فوتوالكتريک

5-8. اثر كامپتون

5-9. توليد جفت

5-10. اهميت نسبى انواع مختلف برهم­ كنش‌ها

5-11. برهم­ کنش ­های ذرات باردار

5-12. برهم­ کنش ­هاي نوترون

5-13. مقايسه ویژگی­ های پرتوها

 

• فصل 6: اندازه‌گيرى تابش‌های يونيزان  

6-1. مقدمه

6-2. رونتگن

6-3. اتاقک يونیزاسیون هوای آزاد

6-4. اتاقک انگشتانه‏ اى

6-5. اتاقک ­های فارمر

6-6. الكترومترها

6-7. اتاقک­ هاى ویژه

6-8. جمع ‏آورى يون­ها

6-9. اثرات قطبش اتاقک

6-10. شرايط محيطی

6-11. اندازه‏ گيرى اکسپوژر

 

• فصل 7: کیفیت پرتوهاي X 

7-1. ضخامت نیم­ مقدار

7-2. فيلترها

7-3. اندازه‏ گيرى پارامترهاى كيفيت پرتو

7-4. اندازه‏ گيرى انرژى دسته پرتو مگاولتاژ

7-5. اندازه ‏گيرى طيف انرژى

 

• فصل 8: اندازه‌گیری دز جذبی

8-1. تعریف دز جذبی

8-2. رابطه میان كرما، اکسپوژر، و دوز جذبی

8-3. محاسبه دز جذب­شده از اکسپوژر

8-4. نظریه حفره براگ ـ گرى

8-5. كاليبراسيون پرتوهای مگاولتاژ
پروتكل 51-TG

8-6. پروتكل IAEA TRS-398. 138

8-7. اکسپوژر ناشی از چشمه­ های پرتوزا

8-8. روش­های ديگر اندازه‌گيری دز جذبی

بخش دوم: پرتودرماني كلاسيك

• فصل 9: توزیع دز و ارزیابی پرتو پراکنده 

9-1. فانتوم­ ها

9-2. توزیع دز عمقی

9-3. درصد دز عمقی

9-4. نسبت بافت ـ هوا (TAR)

9-5. نسبت پراکندگی ـ هوا (SAR)

فصل 10: سیستم محاسبات دزیمتری

10-1. پارامترهاى محاسبه دز

10-2. روابط مربوط به محاسبات MU

10-3. روش­هاى عملى ديگر جهت محاسبه توزيع دز عمقى

پیوست فصل 10

 

• فصل 11: طراحی درمان توزیع‌های هم‌دز

11-1. نمودار هم­دز

11-2. اندازه­ گیری منحنی­ های هم­ دز

11-3. پارامترهای منحنی­ های هم­ دز

11-4. فیلترهای وج

11-5. ترکیب میدان­ های تابشی

11-6. تکنیک­های ایزوسنتری

11-7. تکنیک ­های میدان وج­دار

11-8. مشخصات دز تومور برای پرتوهای فوتونی خارجی

 

• فصل 12: طراحی درمان II: دریافت اطلاعات بيمار، ارزیابی درمان، و تصحيحات ناهمگنی 

12-1. دریافت اطلاعات بيمار

12-2. شبیه­ سازی درمان

12-3. ارزیابی درمان

12-4. تصحیح نامنظمی­ های کانتور

12-5. تصحيح ناهمگنی­ های بافت

12-6. جبران بافت

12-7. تنظیم موقعیت بیمار

 

• فصل 13: طراحی درمان III: شكل دادن میدان، دز پوست، و جداسازی میدان 

13-1. بلاک­ های میدان

13-2. شكل­ دهی میدان.

13-3. دز پوست

13-4. جدايى میدان­ های مجاور

 

• فصل 14: الكترون درماني

14-1. برهم­كنش­هاي الكترون

14-2. مشخصات و اندازه­ گيري انرژی

14-3. تعيين دز جذبی

14-4. ویژگی­ های دسته پرتوهای الكترونی مورد استفاده در كلينيک

14-5. طراحی درمان

14-6. شكل­ دهی ميدان

14-7. آرک درمانی (درمان قوسی) با الكترون

14-8. تابش تمام پوست

14-9. الگوريتم­ های طراحی درمان

 

• فصل 15: براکی‌تراپی آهنگ دز کم: قوانین کاشت و ویژگی‌های دز       

15-1. چشمه­ های پرتوزا

15-2. کالیبراسیون چشمه­ های براکی­ تراپی

15-3. محاسبه توزیع دز

15-4. سیستم­ های دزیمتری کاشت

15-5. دزیمتری کامپیوتری

15-6. تکنیک ­های کاشت

15-7. تعیین دز: سرطان دهانه رحم

15-8. دستگاه­ های پس ­بارگذاری از راه دور

 

• فصل 16: حفاظت پرتويي

16-1. دز معادل

16-2. دز معادل موثر

16-3. تابش زمینه

16-4. اثرات تابش دزهای کم

16-5. حدود دز معادل موثر

16-6. طراحی ساختمان شیلد

16-7. حفاظت در برابر تابش از چشمه‌های براکی ­تراپی

16-8. بررسی حفاظت پرتویی

16-9. پایش کارکنان

16-10. آیین­ نامه ­های NRC

 

• فصل 17: تضمین کیفیت

17-1. اهداف

17-2. كاركنان فيزيک

17-3. تجهيزات

17-4. صحت دزیمتری

17-5. ویژگی­ های تجهیزات

17-6. آزمون پذیرش

17-7. راه ­اندازی

17-8. QA دوره­ ای

17-9. ارزیابی خطر در پرتودرمانی

• فصل 18: تابش کل بدن (TBI)

18-1. تکنیک­ ها و تجهیزات

بخش سوم: پرتودرماني مدرن

 

• فصل 19: پرتودرمانی تطبیقی سه ­بعدی 

19-1. مقدمه

19-2. فرایند طراحی درمان

19-3. الگوریتم های محاسبه دز

 

• فصل 20: پرتودرمانی با شدت مدوله­شده (IMRT)    

20-1. مقدمه

20-2. طراحی IMRT

20-3. تحویل IMRT

20-4. راه ­اندازی IMRT

20-5. الگوریتم­  های محاسبه دز

20-6. کاربرد کلینیکی

 

• فصل 21: پرتو درمانی استريوتاكتيك و راديو سرجري    

21-1. مقدمه

21-2. تكنيک‌های SRS

21-3. دزيمتری

21-4. الگوریتم محاسبه دز

21-5. تضمين كيفيت

21-6. كاربردهای بالينی

 

• فصل 22: پرتودرمانی استريوتاکتیک بدن

22-1. مقدمه

22-2. شبیه­ سازی

22-3. طراحی درمان

22-4. راه ­اندازی و تضمین کیفیت

 

• فصل 23: براکی‌تراپی با آهنگ دز بالا(HDR)

23-1. مقدمه

23-2. دستگاه HDR

23-3. الزامات مجوز

23-4. کالیبراسیون چشمه HDR

23-5. طراحی درمان

23-6. تضمین کیفیت

23-7. کاربردهای کلینیکی

 

• فصل 24: کاشت‌های پروستات: تکنیک، دزیمتری، و طراحی درمان        

24-1. پرتوزایی

24-2. کاشت­ های دانه ­ای

24-3. دزیمتری

24-4. کاشت­ های HDR

 

• فصل 25: براکی‌تراپی داخل عروقی

25-1. مقدمه

25-2. حجم درمان

25-3. روش­های تابش­ دهی

25-4. دزیمتری

25-5. تضمین کیفیت

25-6. مسایل به­ روز

 

• فصل 26: پرتودرمانی با هدایت تصویر(IGRT)

26-1. مقدمه

26-2. تکنولوژی­ های هدایت تصویر در IGRT

26-3. مدیریت حرکت تنفسی

26-4. مدیریت دز تصویربرداری

• فصل 27: پروتون درمانی

27-1. اصول فیزیکی

27-2. رادیوبیولوژی

27-3. شتاب‌دهنده ­های پروتون

27-4. سیستم‌های انتقال درمان

27-5. دزیمتری

27-6. طراحی درمان

27-7. تضمین کیفیت

 

• فصل 28: طراحی درمان دانش بنیان

28-1. تخمین دز دانش ـ بنیان

28-2. بهینه­ سازی دانش ـ بنیان

28-3. تلاش ­های آینده

پیوست­ ها